Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, đặc biệt là khi Hoa Kỳ áp dụng các mức thuế đối ứng mới, Chuỗi Cung ứng Gia Công tại Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức chưa từng có. Đối với ngành Inox nói riêng và lĩnh vực gia công nói chung, việc nắm bắt và thích nghi với tình hình này là yếu tố then chốt để duy trì tăng trưởng bền vững. Bài viết này, được biên soạn bởi Công ty TNHH Giấc Mơ Vàng, sẽ mang đến cái nhìn sâu sắc về những diễn biến quan trọng, từ những đề xuất chính sách cho đến các giải pháp chiến lược mà doanh nghiệp cần triển khai để vượt qua giai đoạn này.
Thuế đối ứng của Mỹ không chỉ là một rào cản thương mại đơn thuần, mà còn là một phép thử về khả năng thích ứng và minh bạch của toàn bộ chuỗi cung ứng gia công Việt Nam. Nó buộc các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), phải rà soát lại nguồn gốc nguyên liệu và quy trình sản xuất để tránh bị quy kết là “gia công trá hình”, vốn là một mối lo ngại lớn từ phía đối tác.
Contents
Tác Động Ban Đầu Của Thuế Đối Ứng Và Phản Ứng Khẩn Cấp
Sau khi Mỹ công bố mức thuế đối ứng lên đến 46% đối với một số mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam vào đầu tháng 4 năm 2025, nhiều đơn hàng của các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này đã bị tạm dừng ngay lập tức, gây ra sự gián đoạn đáng kể trong chuỗi cung ứng gia công. Mức thuế này, dù ban đầu gây “sốc”, thực chất là một phần trong chính sách thuế quan mới của Mỹ nhằm tái cân bằng thương mại với các đối tác có thặng dư lớn.
Trước tình hình cấp bách đó, Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) đã nhanh chóng có động thái gửi văn bản đề xuất lên Thủ tướng Chính phủ. Nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm, VLA đã thành lập Tổ phản ứng nhanh về thuế đối ứng (VLA-TRT), bao gồm các lãnh đạo hiệp hội, ban chuyên môn và các doanh nghiệp chủ lực. Mục tiêu là thu thập ý kiến, phân tích tình hình và đưa ra các giải pháp kịp thời. [cite: Original article]
Tổ công tác này đã đề xuất Chính phủ tổ chức đánh giá nhanh và công bố danh mục các ngành, sản phẩm có nguy cơ cao chịu tác động nặng nề nhất. Thông qua việc phân tích dữ liệu hải quan, thuế và logistics, Việt Nam có thể thiết kế các gói hỗ trợ linh hoạt, phù hợp với từng ngành cụ thể, từ đó giảm thiểu thiệt hại và hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Đây là một bước đi chủ động, cho thấy sự sẵn sàng của các bên liên quan trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia và cộng đồng doanh nghiệp.
Chiến Lược Dài Hạn: Tái Định Hướng FDI Và Công Khai Chuỗi Cung Ứng
Ngoài các giải pháp ứng phó tức thời, VLA cũng đưa ra những đề xuất mang tính chiến lược dài hạn nhằm tái cấu trúc chuỗi cung ứng gia công, hướng tới sự phát triển bền vững và nâng cao vị thế của Việt Nam trong nền kinh tế toàn cầu. Một trong những trọng tâm là tái định hướng vốn FDI vào các chuỗi sản xuất thực chất, thay vì chỉ dừng lại ở hoạt động gia công sắt cơ khí đơn thuần. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp FDI phải công bố rõ ràng chuỗi cung ứng và nguồn nguyên liệu đầu vào của mình, tránh bị quy kết là “gia công trá hình”. [cite: Original article]
“Gia công trá hình” là một khái niệm ám chỉ việc các doanh nghiệp FDI (hoặc đôi khi cả doanh nghiệp nội địa) nhập khẩu linh kiện, bán thành phẩm từ một quốc gia thứ ba, thực hiện các công đoạn lắp ráp hoặc chế biến đơn giản tại Việt Nam, sau đó xuất khẩu sang thị trường khác với xuất xứ “Made in Vietnam” nhằm né tránh thuế quan hoặc các quy định thương mại. [cite: Original article] Việc minh bạch hóa chuỗi cung ứng sẽ giúp Việt Nam khẳng định giá trị gia tăng thực sự trong sản phẩm, đồng thời củng cố niềm tin với các đối tác thương mại lớn như Mỹ.
Hơn nữa, Việt Nam cần thu hút FDI vào các ngành công nghiệp hỗ trợ, chế biến sâu và công nghệ sạch. Điều này không chỉ giúp tăng cường hàm lượng giá trị nội địa trong sản phẩm xuất khẩu mà còn giảm sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, tạo ra một hệ sinh thái sản xuất bền vững hơn. Việc phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ mạnh mẽ, ví dụ như trong lĩnh vực gia công sắt ô tô hoặc các sản phẩm công nghệ cao, sẽ là yếu tố then chốt để Việt Nam chuyển mình từ vai trò “đón sóng” sang “dẫn sóng” trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Xây Dựng Hành Lang Xuất Khẩu Tiêu Chuẩn Cao Và Đa Dạng Hóa Thị Trường
Để thích ứng với những thay đổi trong chính sách thương mại quốc tế, việc thiết lập “hành lang xuất khẩu tiêu chuẩn cao” là một đề xuất quan trọng khác từ VLA. Hành lang này sẽ tích hợp các yếu tố như chứng nhận xuất xứ, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ tiêu chuẩn xanh và kiểm định chất lượng nghiêm ngặt, cùng với các tiêu chuẩn an ninh chuỗi cung ứng. [cite: Original article, 4] Mục tiêu là tạo ra một kênh xuất khẩu minh bạch, đáng tin cậy, giúp hàng hóa Việt Nam dễ dàng đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường khó tính như Mỹ, và các đối tác quốc tế khác.
Đồng thời, việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu là một chiến lược sống còn. VLA đã đề xuất thành lập một tổ công tác đặc biệt để mở rộng thị trường sang các khu vực ít bị ảnh hưởng bởi chính sách của Mỹ, như Trung Đông, Ấn Độ, Đông Âu và châu Phi. [cite: Original article] Việc xây dựng các trung tâm xúc tiến xuất khẩu tại các khu vực này sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam tìm kiếm đối tác mới, phân tán rủi ro và giảm thiểu sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất. Đây là một bài học quan trọng mà nhiều doanh nghiệp đã rút ra, đặc biệt là những đơn vị chuyên về gia công sắt xây dựng hay các sản phẩm công nghiệp khác cần thị trường rộng lớn.
Hiện tại, dù phải đối mặt với mức thuế đối ứng 20% cho phần lớn hàng hóa, Việt Nam và Mỹ vẫn đang tiếp tục đàm phán để một số sản phẩm có thể được hưởng thuế 0%. Điều này cho thấy tầm quan trọng của các nỗ lực đàm phán ngoại giao và sự chủ động từ phía Việt Nam trong việc bảo vệ lợi ích của mình. Các doanh nghiệp cần chủ động nâng cao chất lượng, gia tăng giá trị nội địa và đa dạng hóa chiến lược xuất khẩu.
Doanh nghiệp Việt đối mặt với thách thức thuế đối ứng từ thị trường Mỹ*Doanh nghiệp Việt cần minh bạch hóa chuỗi cung ứng gia công để ứng phó với thuế đối ứng từ thị trường Mỹ. [cite: Original article]*
Nâng Cao Năng Lực Nội Tại Và Vị Thế Trong Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu
Để thực sự vững vàng trong môi trường thương mại quốc tế, Việt Nam cần không ngừng củng cố năng lực nội tại của mình. Hiện nay, Việt Nam mới chỉ tham gia khoảng 21% vào chuỗi giá trị toàn cầu, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa trong xuất khẩu còn thấp, đặc biệt trong các ngành công nghiệp trọng yếu như điện tử và dệt may. Điều này cho thấy một thách thức lớn trong việc nâng cao hàm lượng nội địa và tránh phụ thuộc quá mức vào khu vực FDI.
Việc phát triển một hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ đủ mạnh là điều kiện tiên quyết để thu hút FDI chất lượng cao và củng cố chuỗi cung ứng gia công. Mặc dù miền Bắc đã có những bước tiến đáng kể trong việc hình thành hệ sinh thái công nghiệp công nghệ cao nhờ sự hiện diện của các tập đoàn lớn như Samsung hay Foxconn, miền Nam vẫn còn nhiều khoảng trống cần lấp đầy. Chính phủ cần có những chính sách mạnh mẽ để khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), tạo ra một môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp nội địa tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, từ đó cải thiện đáng kể khả năng phân loại sản phẩm gia công sắt và sản xuất các linh kiện, vật liệu có giá trị cao.
Các dự án hạ tầng trọng điểm như sân bay Long Thành, cao tốc Bắc – Nam và các vành đai đô thị lớn đang mở rộng không gian phát triển công nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam trở thành điểm đến hàng đầu cho dòng vốn tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây là cơ hội để Việt Nam khẳng định vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng sản xuất của khu vực châu Á – Thái Bình Dương, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao và gia công sắt khu công nghiệp.
Kết Luận
Những biến động trong chính sách thương mại quốc tế, điển hình là việc Mỹ áp thuế đối ứng, đang đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mở ra những cơ hội vàng để Việt Nam tái cấu trúc và phát triển chuỗi cung ứng gia công một cách bền vững. Việc công khai, minh bạch hóa chuỗi cung ứng, tái định hướng FDI, phát triển công nghiệp hỗ trợ và đa dạng hóa thị trường là những chiến lược then chốt. Công ty TNHH Giấc Mơ Vàng tin rằng, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, các hiệp hội doanh nghiệp và cộng đồng doanh nghiệp, Việt Nam sẽ không chỉ vượt qua giai đoạn khó khăn này mà còn củng cố vững chắc vị thế của mình trên bản đồ thương mại toàn cầu. Điều này không chỉ giúp bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp mà còn nâng tầm uy tín và khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên trường quốc tế.
Nguồn tham khảo:
- Pháp Luật TP.HCM (plo.vn)
- Tạp chí Kinh tế Môi trường
- Báo Đầu tư (baodautu.vn)
- CafeF (cafef.vn)
- Saigon Times (saigontimes.vn)
- VTV24 (YouTube)
